LAKTAŠI.09.maja- Dan pobjede nad fašizmom je dan kada je nacistička Nemačka potpisala kapitulaciju u Drugom svetskom ratu. Slavi se 9. maja, iako je Drugi svjetski rat konačno završen tek nekoliko mjeseci kasnije bezuslovnom kapitulacijom carskog Japana posle tragične upotrebe atomske bombe u Hirošimi i Nagasakiju.
Naime 9. maja 1945. (po moskovskom vremenu) godine sovjetski maršal Žukov ratifikovao je ispred Saveznika sporazum o nemačkoj kapitulaciji, koji je dan ranije u ime Trećeg rajha potpisao nemački feldmaršal Vilhelm Kajtel.
Počev od tada, ovaj dan se svečano obeležava u velikom broju zemalja sveta, i to u Rusiji, Jermeniji, Azerbejdžanu, Belorusiji, Gruziji, Kazahstanu, Kirgistanu, Moldaviji, Tadžikistanu, Turkmenistanu, Ukrajini, Uzbekistanu i Izraelu od 2000. Najveća parada održava se svake godine 9. maja u Moskvi, sa velikim mimohodom više rodova vojske i preleta avijacije. Na toj paradi se svaki put pokažu i poslednja postignuća ruske tehnologije ali i oprema iz Drugog svetskog rata.
Period Drugog svjestskog rata na našem području donio je velike promjene, a istorijske činjenice pobliže govore kako je to izgledalo.
Na komunikaciji Banjaluka-Gradiška najjače uporište nalazilo se na aerodromu Zalužani (8 kilometara severno od Banjaluke) sa 1.000 domobrana i ustaša, a na posebnom delu aerodroma, bliže Vrbasu, 250 Nemaca. Na aerodromu je bilo i 48 aviona, te skladište benzina.
Od Klašnica do Gradiške – u Laktašima, Maglajanima, Mahovljanima, Aleksandrovcu, Gornjoj, Srednjoj i Donjoj Topoli, na cesti Banjaluka-Gradiška, te u brojnim uporištima pored samog Vrbasa, bile su raspoređene snage 3. gorskog zdruga, ustaška milicija, folksdojčeri, žandarmi, a okosnica svih tih snaga bili su 5. i 14. nemački policijski bataljon, jačine 1.400 policajaca.
U duhu osnovne ideje napada, Šesta krajiška dobila je zadatak da energično prodire klinovima u dubinu odbrane, i, ne obazirući se na neprijateljske otporne tačke koje joj ostaju u pozadini, što je pre moguće blokira i otpočne napad na unutrašnji prsten – utvrđeni blok zgrada u centru poznat kao „citadela“, i utvrđenje Kastel.
Za to vreme, ostale jedinice koje su učestvovale u napadu na Banjaluku, takođe su izvršile svoje zadatke.
Jedan bataljon 8. krajiške brigade zauzeo je Klašnice i manjim snagama demonstrativno sa severoistočne strane napao na aerodrom u Zalužanima. Dva bataljona 8. krajiške brigade zauzela su neprijateljeva uporišta u Rakovačkim barama, na severoistočnoj strani grada, prodrli ujutru 19. septembra do vojne bolnice, koju su i zauzeli. Treći bataljon 8. krajiške brigade je napao i zauzeo neprijateljevo uporište u samostanu Petričevac, odakle je pobegao komandant nemačke odbrane Banjaluke, general-major Devic, sa šefom Gestapoa, majorom Volterom.
Nakon teške i iscrpne borbe operacija je završena delimičnim uspehom 5. korpusa.
Korpus nije uspeo u nameri da trajno oslobodi Banjaluku i donji tok Vrbasa. Međutim, uspeo je da potuče, razbije i uništi znatne osovinske formacije.
Grupa „fon Panvic“ 21. septembra zauzela je Klašnice, ali je grupa „Mažar“ uspela da ih preotme protivnapadom 22. septembra. Došlo je dramatičnih borbi sa promenljivim ishodom. Klašnice su tri puta prelazile iz ruku u ruke, Donja Topola 4 puta, a uporište Dubrave kod Gradiške čak sedam puta. Ipak, grupa „Mažar“ uspela je da suzbije nemačko-ustaški prodor, i da ih 25. septembra natera na odbranu u oblasti Donje Topole. To je omogućilo čišćenje zaostalih otpornih tačaka u Banjaluci, kao i likvidaciju svih manjih posada u okolini.
Područje današnjih Laktaša, u Drugom svjetskom ratu, bilo je izloženo velikim neizvjestnostima, i tako je bilo sve do kraja rata.
